Wat is de overgang?
De overgang is een periode van ongeveer tien jaar waarin de hormoonhuishouding van een vrouw sterk veranderd. De gemiddelde leeftijd waarop deze periode zich afspeelt is tussen 45 en 55 jaar. Echter bij sommige vrouwen begint deze periode eerder, soms al in hun 30er jaren. Vanaf het 35e levensjaar begint het hormoon progesteron af te nemen. Oestrogeen begint te dalen vanaf het 50e levensjaar. Op de leeftijd van 60 jaar hebben de meeste vrouwen nog 40-50% van hun oestrogenen over en slecht 1-10% van hun oorspronkelijke hoeveelheid progesteron. Er ontstaat dus al een onevenwichtigheid tussen beide hormonen vanaf het 35e levensjaar. Daarbij is er relatief meer oestrogeen dan progesteron aanwezig.
Wanneer een vrouw 1 jaar niet meer heeft gemenstrueerd zeggen we dat een vrouw in de menopauze is. Echter de hormonale verandering is dan al veel langer gaande.
Welke klachten kunnen horen bij de overgang?
Van alle vrouwen ervaart 80% in meer of mindere mate last van de overgang. Iedereen weet dat opvliegers en slecht slapen bij de overgang kunnen horen. Echter er zijn veel meer klachten die kunnen optreden en niet direct in verband worden gebracht met de overgang.
Denk aan: hersenmist, woordvindproblemen, vergeetachtigheid, verminderde stresstolerantie, vermoeidheid, depressie, angst- en paniekaanvallen, migraine, hartkloppingen, gewrichtsklachten, darmklachten, botontkalking, meer kans op hart- en vaatziekten, onverklaarbare gewichtstoename, verandering van het figuur, dunner wordende huid, rimpels, haaruitval, droge slijmvliezen, intolerantie voor koffie en alcohol.
Een hele lijst met klachten die je niet één, twee, drie toeschrijft aan de overgang, zeker wanneer ze rond je 40e beginnen.
Waarom hadden onze (overgroot)moeders veel minder last van de overgang?
De factor stress speelt een heel grote rol in het verergeren van overgangsklachten. Dat komt omdat het stresshormoon cortisol of eigenlijk het antistress hormoon cortisol uit dezelfde grondstof wordt gemaakt als al onze sekshormonen: cholesterol. Bovendien wordt in tijden van stress het hormoon progesteron omgezet in cortisol. En laat progesteron nu juist een gunstige invloed hebben op de grote rustgever in ons brein en lichaam: GABA. Dus afname van progesteron betekent minder rust. En we zagen hierboven dat progesteron al afneemt vanaf het 35e levensjaar.
Onze (overgroot)moeders waren meestal thuis, terwijl de vrouwen van deze generatie vaak naast een gezin, mantelzorger zijn en een baan hebben: er is veel meer stress.
Andere hormonen en hun relatie met de sekshormonen (oestrogeen, progesteron, testosteron)
Hormonen beïnvloeden elkaar. Het is een soort marionettenspel: trek aan één hormoon en het heeft effecten op de andere hormonen.
Insuline is het hormoon dat ervoor zorgt dat glucose opgenomen kan worden in de cel om daar te worden omgezet naar energie. Hoge insulineniveaus hebben een ongunstige invloed op de andere hormonen en daarmee ook op overgangsklachten. Insuline niveaus houd je laag door niet te vaak te eten, weinig snelle suikers te eten en veel te bewegen.
Ook schildklierhormonen en sekshormonen beïnvloeden elkaar. Het is goed denkbaar en dit komt vaak voor, dat wanneer de hormoonhuishouding van een vrouw verandert dit ook invloed heeft op het functioneren van de schildklier. Dit kan resulteren in zowel het trager als het sneller werken van de schildklier.
De relatie tussen stress hormonen en sekshormonen werd al eerder genoemd
Wat kun je doen om minder last te hebben van overgangsklachten?
Interventies die een gunstig effect hebben op overgangsklachten:
- - Stressregulatie (agendabeheer, wandelen, mediteren, sporten, leuke dingen doen)
- - Gezonde leefstijl:
o Maximaal 3 eetmomenten en weinig koolhydraten eten verlagen de insulinespiegel
o Eet veel vezels uit groenten en beperkt fruit om de darmen gezond te houden en de inname van anti oxidanten te verhogen
o Bewegen: cardio, krachttraining, yoga. Verlagen stress en insuline en bevorderen spierbehoud en botdichtheid
o Aantal uren dat je zit zoveel mogelijk beperken. Grijp alles aan om te bewegen
o Koffie en alcohol beperken als je merkt dat je het minder goed verdraagt
o Houd een vast slaapritme aan. Dit kan het slapen bevorderen
o Ga elke dag naar buiten: licht dat in je ogen valt regelt de hormoonhuishouding
o De lever speelt een heel belangrijke rol in de hormoonhuishouding: Wees lief voor je lever!
- - Zorg voor een gezond lichaamsgewicht. Hoe meer buikvet hoe meer ontstekingsgevoelig je bent en hoe meer kans op allerlei aandoeningen
- - Vermijd xeno oestrogenen uit cosmetica, plastic en pesticiden
- - Suppletie:
o Vitamine D3 voor sterke botten en gevoeligheid van de hormoonreceptoren
o Vitamine K2 voor sterke botten en soepele bloedvaten
o Omega 3 vetzuren houden celmembranen soepel, ondersteunen de hartfunctie en remmen ontstekingen
o Magnesium en zink om stresstolerantie te ondersteunen
o Adaptogene kruiden om stresstolerantie te ondersteunen
o Kruiden om de leverfunctie te ondersteunen
o Natuurlijke kruiden om slaapkwaliteit te ondersteunen
o Ga als je medicijnen gebruikt niet op eigen houtje suppletie nemen. Raadpleeg een deskundige! Er zijn interacties mogelijk, zeker met kruiden.
Wel of geen hormoontherapie?
50% Van de wereldbevolking is vrouw en 80% van hen zal ooit klachten gaan ervaren van de overgang in meer of mindere mate. Heel lang is de gedachte geweest: “Je moet er maar doorheen, het is een natuurlijk proces”. Eigenlijk heel raar. Als je schildklier te weinig hormonen maakt krijg je schildklierhormoon en als je suikerziekte hebt krijg je insuline. Maar als je progesteron en oestrogenen afnemen, moet je er maar doorheen en zien te dealen met de klachten die daarmee samenhangen.
Er zijn voorstanders en tegenstanders van hormoon replacement therapie. De tegenstanders baseren zich op een groot onderzoek uit 2002 van het WHI waaruit bleek dat hormoontherapie het risico op borstkanker en trombose verhoogt. Dat onderzoek is uitgevoerd met oestrogeen van paarden en synthetisch progesteron. De onderzochte groep vrouwen was ouder dan 60 jaar en metabool niet gezond. De NHG richtlijnen (leidraad voor huisartsen) schrijven ook terughoudendheid voor met voorschrijven van HRT, al dan niet bio-identiek
Voorstanders van HRT (hormoon replacement therapy) met bio-identieke hormonen vinden dat je het vrouwen niet mag onthouden.
Mijn mening
Als je ondanks leefstijlinterventies en suppletie met natuurlijke middelen zodanige klachten blijft houden, dat die jouw kwaliteit van leven sterk negatief beïnvloeden, lijkt hormoontherapie met bio -identieke hormonen gerechtvaardigd en kan het vrouwen hun “normale” leven teruggeven. Wel vind ik dat je goed onderbouwd moet suppleren en dat betekent:
- - In de eerste plaats streef je een gezonde leefstijl en een gezond gewicht na
- - Als je in jouw vruchtbare periode problemen had met jouw menstruatiecyclus, laat dan een DNA rapport maken om na te gaan hoe de oestrogeenontgifting in de lever verloopt. Ook wanneer je de anticonceptiepil niet verdroeg is het aan te raden een dergelijk onderzoek te doen.
- - Ondersteun waar nodig de oestrogeenontgifting
- - Ga naar een arts die ervaring heeft met het voorschrijven van bio-identieke hormonen
- - Altijd oestrogeen en progesteron samen suppleren. Deze hormonen houden elkaar in balans
- - Het is verstandig om te beginnen binnen 10 jaar na de menopauze